Αν και είναι  ένα ηχείο που ξεκίνησε σαν μόνιτορ για κινητές μονάδες μετάδοσης και ηχογραφήσεων (σύμφωνα με την κωδικοποίηση του BBC τo LS αντιστοιχεί σε ηχείο, το 3 αντιστοιχεί σε μόνιτορ για εξωτερικές μονάδες, το 5 αντιστοιχεί στο μοντέλο και το Α σημαίνει πως είναι η πρώτη αναθεώρηση του αρχικού σχεδίου) γνώρισε την αποδοχή και αναγνώρισηγια δεκαετίες από πλήθος μουσικόφιλων σε μια δύσκολη αγορά. Η επιτυχία του κάθε άλλο από τυχαία είναι και αποδεικνύει πως προϊόντα που βασίζονται  στην γνώση και στην συστηματική έρευνα  έχουν σαν αποτέλεσμα συσκευές που θα εξυπηρετούν για δεκαετίες τους κατόχους τους.

Χρησιμοποιώντας ένα παραπάνω από έμπειρο τμήμα σχεδίασης, τεχνολογικά εξελιγμένες, για την εποχή του μονάδες, δικτύωμα διαχωρισμού με προσεγμένα σε ποιότητα και ανοχές υλικά και βαρύτητα στην συμπεριφορά του ηχείου εκτός ακουστικού άξονα, έβαλε τις βάσεις μιας αειθαλούς κατασκευής που ο ηχητικός του χαρακτήρας τελειοποιήθηκε μετά από πολλαπλές ακουστικές δοκιμές από έμπειρους ακροατές (στα πρότυπα των τυφλών δοκιμών) πολύ πριν η εξέλιξη της ψυχοακουστικής καθιερώσει την χρήση ομάδων ακροατών για την εξέλιξη προϊόντων (όλοι οι γνωστοί ψηφιακοί αλγόριθμοι συμπίεσης εξελίχθηκαν μεταγενέστερα με αντίστοιχες μεθόδους).

Όλα τα παραπάνω είχαν σαν αποτέλεσμα ένα ηχείο που το κόστος εξέλιξης του άγγιξε το δυσθεώρητο ποσό των 100.000 λιρών αλλά είχε κορυφαία απόδοση για τον σκοπό τον οποίο είχε σχεδιαστεί (να αποτελεί ένα μονιτορ με κορυφαία απόδοση στην περιοχή από 300Hz έως 20ΚΗz).

Με το τερματισμό της παραγωγής των βασικών του δομικών στοιχείων δηλαδή  του γούφερ Β110 και του τουίτερ του T27 από την KEF πρακτικά σταμάτησε και η παραγωγή του από όλους τους κατά καιρούς κατασκευαστές που είχαν τα δικαιώματα, ενώ κάποιοι συνέχισαν να βγάζουν κοντινούς κλώνους χωρίς ποτέ φυσικά να χρησιμοποιούν το πλήρες μοντέλο LS3/5A μιας και οι τελικές σχεδιάσεις δεν πληρούσαν τις αρχικές προδιαγραφές που είχε θέσει το BBC (αλλά ούτε είχαν και την έγκριση του).

Ο βασικός σχεδιαστής των Β110 και Τ27 ήταν ο Malcolm Jones ο οποίος σταδιακά αποσύρθηκε από την KEF έχοντας δημιουργήσει την Falcon Acoustics (από το 1974) η οποία αρχικά παρήγαγε πηνία για πολλούς κατασκευαστές ηχείων αλλά και πλήρη κροσόβερ για τα LS3/5A των περισσοτέρων κατασκευαστών και μετέπειτα εξελίχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους μεταπωλητές μεγαφώνων και υλικών για ηχεία. Όταν αποφάσισε να συνταξιοδοτηθεί η εταιρία μεταβιβάστηκε στα χέρια του Jerry Bloomfield.

Παλιός και νέος ιδιοκτήτης εκτός από επιτυχημένοι επαγγελματίες παρέμειναν φίλοι και λάτρεις του θρυλικού μινι μονιτορ. Ετσι το 2012, όταν η έλλειψη των NOS ΚEF B110 και Τ27 άρχισε να γίνεται έντονη η δημιουργία εκ νέου μιας γραμμής παραγωγής για τα 2 μεγάφωνα και ο επανασχεδιασμός τους (καλούπια, υλικά, συναρμολόγηση) ώστε να βγουν νέες μονάδες με ίδια χαρακτηριστικά σε όλα τα σημεία με τις παλιές ο κ. Bloomfield επαναδραστηριoποιήσε- για αυτό τον σκοπό- τον κ. Jones.

Μετά από σημαντικά έξοδα σε χρήμα και χρόνο οι αναγεννημένες μονάδες ήταν γεγονός και τα νέα Β110 και Τ27 είναι πλέον καταχωρημένα σήματα  της Falcon Αcoustics και φυσικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν ανταλλακτικά σε υπάρχοντα ηχεία. Έχοντας το βασικό συστατικό στα χέρια της η Falcon προχώρησε στην κατασκευή μιας νέας σειράς LS3/5A.

Το κροσόβερ δεν αποτέλεσε πρόβλημα μιας και η Falcon κατασκεύαζε ήδη τα πηνία (με πυρηνα Ε που τα κάνει να μοιάζουν με κλασικούς μετασχηματιστές) και πλήρη κροσόβερ για τα LS3/5A για τους περισσότερους κατασκευαστές. Έτσι  ακολούθησε την κλασική τοπολογία  με μικρές αλλαγές στις τιμές και την ποιότητα των υλικών.

Η καμπίνα και η στερέωση των μεγάφωνών παραμένει πιστή σε όλες τις λεπτομέρειες της αρχικής σχεδίασης και το μόνο που την διαφοροποιεί είναι οι μεταλλικές μπόρνες σύνδεσης-εξαιρετικής ποιότητας και αίσθησης- που έχουν κατασκευαστεί από την Falcon και δέχονται μπανάνες ή δίχαλο. Το φινίρισμα είναι αισθητά καλύτερης ποιότητας (σε σχέση με τα Spendor και Chartwell)  που κατά καιρούς – πριν δεκαετίες – είχα έρθει σε επαφή.

Ενδεικτικό της σχολαστικής προσήλωσης στο αρχικό πρωτότυπο (εμμονής ίσως είναι ποιο κατάλληλος χαρακτηρισμός) είναι το ηχοπερατό ύφασμα της σίτας που είναι το αυθεντικό Tygan που είχε προδιαγράψει η BBC -η παραγωγή του έχει σταματήσει εδώ και χρόνια- και όχι το συνηθισμένο ηχοπερατό πανί που χρησιμοποιούν όλοι κατασκευαστές. Τούτου δεδομένου, στις οδηγίες που συνοδεύουν το ηχείο έχει αφιερωθεί μια παράγραφος πως συντηρείται και καθαρίζεται το πανί της σίτας!

Για τους νεότερους

Ακόμα  και οι σημερινοί τριαντάρηδες είναι απίθανο να έχουν έρθει ποτέ σε επαφή με ένα LS3/5A και ακόμα περισσότερο να γνωρίζουν τα χαρακτηριστικά του οπότε μια περιληπτική αναφορά αξίζει τον κόπο. Το LS3/5Α είναι ένα ηχείο μικρού όγκου  (31cm x 19cm x 16cm) με καμπίνα κλειστού τύπου  δυο δρόμων. Το γούφερ 5”  ιντσών έχει κώνο από  bextrane,  και το τουίτερ έχει θόλο διαμέτρου 3/4”  κατασκευασμένο από Mylar.

Το κροσόβερ του σχηματικά είναι τέταρτης τάξης στο κλάδο του γούφερ και τρίτης σε αυτό  του τουίτερ αλλά με αυξημένη πολυπλοκότητα μιας και στον κλάδο των χαμηλών υπάρχουν στοιχεία που αντισταθμίζουν την συχνοτική  και φασική συμπεριφορά του ηχείου ενώ  στον κλάδο των υψηλών το πρώτο πηνίο του δικτυώματος έχει πολλαπλές λήψεις ώστε να μπορεί να  ταιριάξει ιδανικά (σε συνδυασμό με τον εν σειρά σε αυτό πυκνωτή) με την ευαισθησία του χρησιμοποιούμενου τουίτερ. Τέλος παράλληλα με το τουίτερ υπάρχει ένα κλασικό δικτύωμα RC που αντισταθμίζει την αύξηση της αντίστασης του στις υψηλές συχνότητες. Η συχνότητα διαχωρισμού βρίσκεται στα 3ΚΗz. Τα πηνία είναι πυρήνα με μεγάλο σημείο κορεσμού, οι πυκνωτές που χρησιμοποιούνται είναι πλαστικού φίλμ και φέρουν το λογότυπο της Falcon και οι αντιστάσεις χαμηλής παρασιτικής αυτεπαγωγής.

Η καμπίνα και η μπάφλα κατασκευάζεται από κόντρα πλακέ σήμυδας (12mm) και στο εσωτερικό τα τοιχώματα είναι καλυμμένα με αφρώδες ηχοαποροφητικό. Το γούφερ στερεώνεται από την πίσω πλευρά της μπάφλας και αυτή στηρίζεται σε ένα περιμετρικό ξύλινο πλαίσιο στα τοιχώματα της καμπίνας (συνηθισμένη πρακτική στις σχεδιάσεις του BBC)

O θόλος του τουίτερ προστατεύεται από ένα μεταλικό διάτρητο θόλο  (στα πρώτα LS3/5A προέρχονταν από το HF 2000 της Celestion) ο οποίος εκτός της προστασίας επιδρά και στην απόκριση συχνότητας (η έξαρση  που εμφανίζεται πάνω από το 10KHz δεν υπάρχει στην απόκριση συχνότητας του  Τ27 όταν δεν χρησιμοποιείται ο μεταλλικός θόλος ).

Γύρω από το θόλο του τουίτερ υπάρχει ένα τετράγωνο πλαίσιο από χοντρή τσόχα (πάχους 1.5cm) που αποσκοπεί στην ελαχιστοποίηση των περιθλάσεων ενώ η σίτα του ηχείου πρακτικά αποτελεί συνέχεια αυτού του τσόχινου  “πλαισίου” και στερεώνεται με velcro σε όλη την περίμετρο της ενώ είναι σαφές πως το ηχείο έχει σχεδιαστεί ώστε  να λειτουργεί με την σίτα του. Αν πάντως κάποιος θέλει να την αφαιρέσει χωρίς να πληγώσει τις ακμές της άψογα φινιρισμένης καμπίνας μπορεί να χρησιμοποιήσει μια πλαστική κάρτα.

Διαγράφοντας τις εντυπώσεις απ’ όσες φορές έχω ακούσει το 3/5Α ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Βλέποντας ένα κλειστό ηχείο πολύ μικρού όγκου περιμένεις να έχεις ανύπαρκτο χαμηλό οπότε αυτό που ακούς είναι ευχάριστη έκπληξη. Όχι το χαμηλό δεν σκοτώνει αλλά έχεις τη αίσθηση της παρουσίας του και του ρυθμικού μέρους γεγονός που δικαιώνει την επιλογή του τονισμού της περιοχής γύρω από τα 130Hz. Η συνέχεια στις μεσαίες συχνότητες  εντυπωσιάζει με την τονική ακρίβεια, την αίσθηση εγγύτητας και της μεγάλης περιγραφικής δύναμης λεπτομερειών, κάνοντάς σε πολλές φορές να έχεις την εντύπωση πως ανακαλύπτεις ελάχιστες, σε απόσταση, μετακινήσεις των εκτελεστών μπροστά από τα μικρόφωνα εντύπωση που γίνεται ιδιαίτερα έντονη σε μικρά ακουστικά σύνολα. Στις μεσουψηλές γίνεται αισθητή μια αίσθηση λαμπρότητας. Ευχάριστη τις περισσότερες φορές και αποκαλυπτική κάποιες άλλες ενώ εύκολα επισημαίνονται ατέλεις που [1] περνούν απαρατήρητες σε άλλα ηχεία  και αν ξανακούσεις τα ίδια σημεία τις επισημαίνεις και εκεί.

Το πιάνο ακούγεται με φυσικότητα και σε πλήρη μουσική επικοινωνία [2] και ακόμα και εκεί που παίζει η χαμηλότερη οκτάβα του η απώλεια σώματος καλύπτεται σχεδόν από την αίσθηση ροής και συνέχειας. Η ατμόσφαιρά κάθε έργου και η ιδιοσυγκρασία του μουσικού [3] και οι μικρολεπτομέρειες, (ανάσα, το χτύπημα του σφυριού στις χορδές, τα μικροτριξίματα) δίνουν μια αίσθηση ζωντάνιας και ανάλυση που σε βάζει στο πνεύμα του έργου χωρίς να το αποστεώνει ή να το υπεραναλύει.

Οι φωνές διαγράφονται με καθαρότητα χωρίς υποψία από αίσθηση κουτιού ή «χωνιάσματος» με πλήρη δυναμική περιγραφή τους. Είτε σε ακουστικά σύνολα με τραγουδιστές [4] [5] είτε σε ποιο «ηλεκτρικά» κομμάτια [6] τα φωνητικά εμφανίζονται απολαυστικά σε τονική ισορροπία και εστίαση. Ακόμα και σε μεγάλες χορωδίες η αίσθηση του χώρου του αέρα γύρω από την χορωδία και η ισορροπία κερδίζουν τις εντυπώσεις [7].

Πέρα από τις φωνές στην μεσαία περιοχή πνευστά [8] και έγχορδα [9] ακούγονται με ευχάριστο αέρα και λεπτομέρεια στην περιγραφή που δίνει μια ξεκούραστη αίσθηση εγγύτητας. Στις μεσουψηλές και ιδιαίτερα στις υψηλές η αίσθηση λαμπρότητας είναι παρούσα χωρίς να κουράζει μέσα στα όρια της έντασης που αναπαράγουν τα ηχεία ενώ στις πολύ υψηλές συχνότητες [10] η απόσβεση στα μεταλλικά κρουστά εμφανίζεται ελαφρά ταχύτερη.

Η στερεοφωνική εικόνα έχει σαφέστατες διαστάσεις και τα ηχεία παραμένουν εξαφανισμένα, ενώ χωρίς να είναι εντυπωσιακή και φουσκωμένη δίνει την πραγματική αίσθηση του χώρου. Ιδιαίτερα σε μικρά οργανικά σύνολα και ατμοσφαιρικές ηχογραφήσεις [11] [12] αγγίζει κορυφαία επίπεδα σαφήνειας και ατμοσφαιρικότητας.

Aν υπάρχει απαίτηση οι στάθμες να αυξηθούν αισθητά με ένα ζευγάρι και ένα ενισχυτή με ισχύ >60W μπορείτε να φτάσετε κοντά στα 100dB αρκεί να μην υπάρχει έντονο περιεχόμενο στις πολύ χαμηλές συχνότητες ενώ αν το παρακάνετε ο χαρακτηριστικός ήχος τερματισμού του γούφερ σας καλεί να επανέλθετε στην τάξη, επαναφορά που αν γίνει έγκαιρα δεν έχει άλλες δυσάρεστες συνέπειες.[13]

Πέρα όμως από τις ακροάσεις για να βγάλεις κάποια συμπεράσματα  – τα έχουν διαπιστώσει χιλιάδες πριν από μένα με συμφωνία στα βασικά σημεία- πρέπει να επισημάνω πως προσωπικά εκεί που τα LS3/5A διακρίνονται είναι όταν ακούς μουσική καθισμένος σε ένα διαφορετικό σημείο του χώρου (όχι στην θέση ακρόασης) όπου λαμβάνεις ένα απόλυτα ομοιογενές αποτέλεσμα έχοντας ταυτόχρονα -όποτε εστιάσεις την προσοχή- απόδοση των λεπτομερειών και σχεδόν της πλήρους μουσικής εικόνας.

Πρόγραμμα ακρόασεων:

[1] IN STURMISCHEN ZEITEN / SALVATORE LICITRA “Je crois entendre encore”

[2] MICHAEL NYMAN :”THE PIANO” Big My Secret

[3] JOEP BEVING “ENOSIS” Unus Mundus

[4] NORMA WATERSON “BlackMuddy River” & “The Birds Will be singing”

[5] MAZZY STAR “AMONG MY SWAN” Cry, Cry

[6] MADRUGADA “GRIT” Madrugada

[7] SERGEI RACHMANINOV /CHAMBER CHOIR LEGE ARTIS “Concerto For Choir”

[8] ENNIO MORICONE “THE MISSION” Garbiel’s Oboe

[9] MAX RICHTER “VIVALDI RECOMPOSED” Summer

[10] BASIL POLEDOURIS “THE HUNT OF RED OCTOBER” Hymn to red October

[11] JAZZ AT THE PAWNSHOP High Life

[12] ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΙΝΔΡΟΥ “L’AFRICANA” Θέμα του χορού

[13] PHILIP GLASS “KUNDUN” Caravan Moves out

Τελικά

Αν το κρίνεις σαν τεχνικό δημιούργημα και σκεφτείς πως μετά από 40+ χρόνια κάνει απαράλλαχτα και εξαιρετικά αυτό που αρχικά σχεδιάστηκε να κάνει δεν μπορεί παρά να αποτελεί ένα φόρο τιμής στους σχεδιαστές του και στην άποψη που είχαν αυτοί για  την αναπαραγωγή του ήχου.

Αν το κρίνεις σαν ένα ηχείο ανεξάρτητα της ιστορίας του  είναι μια εξαιρετική επιλογή για κατασταλαγμένους ακροατές που αγαπούν την μουσική, έχουν σαν στόχο την απόλαυση της και διαθέτουν ένα μικρό χώρο με αρκετές απορροφητικές επιφάνειες.

Αν το κρίνεις σαν μια απόπειρα αναβίωσης ενός μύθου είναι αξιοθαύμαστη. Όχι μόνο φτιάχτηκαν ξανά τα αυθεντικά μεγάφωνα αλλά η συνταγή είναι καλύτερα υλοποιημένη σε όλα τα σημεία (φινίρισμα, ποιότητα πυκνωτών, πλακέτα στο κροσόβερ, μπόρνες  κλπ), αλλά η ηχητική του ποιότητα -με δεδομένους του συμβιβασμούς σε στάθμες και τις πολύ χαμηλές συχνότητες είναι εξαιρετική και το πακέτο προσφέρεται σε μια λογική τιμή που τα κάνει να δείχνουν σαν ευκαιρία αν σκεφτείς πως αγοράζεις ένα απόλυτα αυθεντικό ολοκαίνουριο μινι μονιτορ που έχει μια μοναδική ιστορία στο χώρο της υψηλής πιστότητας.

Η απόκριση συχνότητας του ηχείου μετρήθηκε σε ένα συνηθισμένο σχετικά “ζωντανό” οικιακό χώρο ενώ στις μετρήσεις απόκρισης συχνότητας συμπεριλήφθηκε και η πρώτη ανάκλαση που προέρχεται από το δάπεδο.

Η απόκριση συχνότητας παρουσιάζει αρκετές αυξομειώσεις (+-2.5dB) ενώ πάνω από τα 10KHz εμφανίζει μια σαφή τάση ενίσχυσης (φτάνει τα σχεδόν +2.5dB στα 12ΚΗz) που σύμφωνα με τους σχεδιαστές του οφείλεται στο διάτρητο μεταλλικό πλέγμα που προστατεύει τον θόλο του Τ27. Η ευαισθησία  τους υπολογίζεται στα 82 dB (στο διάγραμμα η αποδιδόμενη ισχύς στην έξοδο του ενισχυτή ήταν 5W)

Η ομοιότητα μεταξύ των 2 ηχείων δεν φιλοδοξεί να δρέψει δάφνες μια και σε πολλά σημεία οι διαφορές αγγίζουν τα 2dB.

Στις χαμηλές συχνότητες (near field μέτρηση του γούφερ) φαίνεται  μια τάση ενίσχυσης της περιοχής γύρω από τα 125Ηz που σκόπιμα υπάρχει ώστε το μικρό ηχείο να δίνει μια καλύτερη αίσθηση όγκου στις χαμηλές συχνότητες ενώ το κάτω όριο της απόκρισης (-6dB) βρίσκεται στα 75Ηz

Αν και τεχνικά οι επιδόσεις του LS3/5A στον τομέα της απόκρισης συχνότητας και ομοιότητα μεταξύ των δύο ηχείο δεν εντυπωσιάζουν η συμπεριφορά τους εκτός του άξονα τόσο στο οριζόντιο (-15 &-30 μοίρες ) όσο και στο κατακόρυφο (+- 15 μοίρες)  μαρτυρούν ένα ιδιαίτερα καλοσχεδιασμένο κροσόβερ που του προσδίδει εξαιρετικά χαρακτηριστικά διασποράς.

Στον μεν οριζόντιο άξονα φαίνεται πως η κλίση του ηχείου προς τον ακροατή βελτιώνει σημαντικά την ομοιογένεια ενώ στον κατακόρυφο άξονα γίνεται σαφές πως η τοποθέτηση με τον ακροατή κάτω από τον άξονα του τουίτερ πρέπει να αποφεύγεται.

To διάγραμμα αντίστασης δείχνει ένα ηχείο με ονομαστική αντίσταση 8.5Ω και σημαντική φασική μεταβολή γύρω από την συχνότητα συντονισμού του γούφερ. Αν και η υψηλή του αντίσταση προδιαθέτει για ένα εύκολο φορτίο η χαμηλή του ευαισθησία σε συνδυασμό με το έντονα χωρητικό του χαρακτήρα στην περιοχή συντονισμού του γούφερ δείχνουν πως δεν είναι τόσο εύκολο φορτίο όσο αρχικά μαρτυρά η ονομαστική αντίσταση που δίνει ο κατασκευαστής.

Τέλος στο διάγραμμα αποσβενυόμενων φασμάτων φαίνεται ένα ηχείο που έχει χρωματισμούς με αρκετή διάρκεια στις υψηλές συχνότητες που όμως έχουν πολύ μικρό πλάτος και σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν πρόβλημα.

Προδιαγραφές Falcon Acoustics LS3 / 5a:

Περιγραφή: 2-Δρόμων Ακουστικής ανάρτησης

Απόκριση συχνότητας: 70 Hz – 20 kHz +/- 3 dB

Ευαισθησία εισόδου: 83 dB / 2.83V @ 1m

Μέση αντίσταση: 15 Ω

Μονάδες:

Μεσαία / μπάσα: 138mm Falcon Acoustics B110

Tweeter: 19mm Falcon Acoustics T27

Crossover: Falcon Acoustics FL6 / 23 που αναπτύχθηκε από το BBC, όλα τα μέρη μετριούνται και αντιστοιχίζονται εκ των προτέρων

Σημείο cross: 3 kHz

Καμπίνα: Κόντρα πλακέ σημύδας ειδικής ποιότητας, το πάνελ στερεώνεται με το βραχίονα σημύδας και το υλικό απόσβεσης τοποθετείται μέσα.

Φινίρισμα: Καρυδιά, Rosewood, Burr Walnut

Διαστάσεις (Υ x Π x Β): 305 x 190 x 165 mm

Πληροφορίες: KOSMAS HiFi  Τηλ:210.8099499

https://www.kosmasaudiovideo.gr/

Τιμή: 2.900 ευρώ